واحد مراقبت هوا

واحد مراقبت هوا چیست؟

در این مطلب تلاش می‌شود تا ضمن معرفی واحد مراقبت هوا، نحوه عملکرد و فرایند آماده‌سازی هوای ورودی تجهیزات پنوماتیک نیز توضیح داده شود.

در انتها، چهار دسته از کاربردی‌ترین واحدهای مراقبت هوا و اجزای آنها که توسط مجموعه الیت تهیه و تأمین شده‌اند، معرفی خواهند شد.

اهمیت واحد مراقبت هوا

در کارخانجات صنعتی، فشار خط اصلی هوای فشرده با توجه به حداکثر فشار کاری مورد نیاز تجهیزات پنوماتیک و معمولاً در بازه (6-8 bar) معادل (90-120psi) تنظیم می‌شود.

این در حالی است که اغلب تجهیزات پنوماتیک و به ویژه دستگاه‌های با عملکرد دقیق و حساس، در فشارهای پایین‌تری نسبت به خط اصلی کار می‌کنند.

در فرایند تولید و توزیع هوای فشرده، وجود ناخالصی و رطوبت در خطوط اصلی هوای فشرده (به ویژه در فصول سرد و مناطق مرطوب) اجتناب‌ناپذیر است.

از سوی دیگر، وجود ناخالصی و رطوبت در هوای فشرده، عامل بروز خرابی و کاهش عمر مفید تجهیزات پنوماتیک است.

بنابراین، بسیاری از عملگرهای پنوماتیک (جک‌های بادی) برای عملکرد مناسب و افزایش عمر قطعات محرک داخلی، نیاز به روغنکاری دائمی دارند. لذا آماده‌سازی هوای فشرده ورودی به هر تجهیز پنوماتیکی متناسب با نیاز فنی و عملکردی آن دستگاه اجتناب‌ناپذیر است.

بنابراین، استفاده از واحد مراقبت پنوماتیک که موجب جلوگیری از ورود گرد و غبار، رطوبت هوا و آلودگی‌های احتمالی به سیستم اصلی مثل عملگرها و شیرها می‌شوند، ضرورت دارد.

کارکرد واحدهای مراقبت هوا

واحد مراقبت هوا وظیفه آماده سازی هوای فشرده مصرفی در تجهیزات پنوماتیک را به عهده دارد.

واحدهای مراقبت هوا به صورت همزمان، علاوه بر تنظیم فشار هوای ورودی تجهیزات پنوماتیک، ناخالصی‌ها و رطوبت موجود در هوای فشرده را فیلتر می نمایند.

همچنین با پاشش مستمر روغن در هوای فشرده ورودی به عملگرها، روانکاری این تجهیزات را نیز انجام می‌دهند.

این فرایند توسط سه قسمت مجزا ولی قابل اتصال به هم انجام می‌شود.

اجزای مختلف واحدهای مراقبت هوا

1. فیلتر هوای فشرده (Air Filter): متشکل از یک فیلتر مشبک فلزی یا سلولزی در یک محفظه مقاوم پلاستیکی است که معمولاً مجهز به سوپاپ دستی، نیمه اتوماتیک یا اتوماتیک تخلیه آب در انتهای محفظه است.
2. رگلاتور هوا (Air Regulator): متشکل از یک بدنه فلزی یا پلاستیکی مقاوم، مکانیزم پیچشی تنظیم فشار و گیج نشانگر فشار است.
3. روغن زن (Air Lubricator): متشکل از یک بدنه فلزی یا پلاستیکی مقاوم، محفظه روغن و پیچ تنظیم دبی روغن است.

برای آماده‌سازی هوای ورودی تجهیزات پنوماتیکی و بسته به نوع و شرایط کاری هر دستگاه، ادوات فوق به صورت مجزا یا ترکیبی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

با توجه به نیاز متداول صنایع، این اجزا اغلب به ترتیب ذیل عرضه می‌گردند:

• واحد مراقبت هوا (F.R.L)
  
• فیلتر رگلاتور هوا (Air Filter Regulator)
• فیلتر هوا (Air Filter)
• رگلاتور هوا (Air Regulator)
• روغن زن (Air Lubricator)

با توجه به تنوع بالای سیستم‌ها و تجهیزات پنوماتیکی از نظر محدوده فشار کاری، میزان هوای فشرده مصرفی، دقت فیلتراسیون هوای ورودی، دقت تنظیم فشار هوا و … واحدهای مراقبت هوا در انواع، اندازه‌ها و طرح‌های متنوع تولید و عرضه می‌گردند.

سایزبندی واحد مراقبت هوا

واحدهای مراقبت پنوماتیک و اجزای آن در پنج سایز اصلی از 1/4 تا 1 اینچ در بازار عرضه می‌شوند.

• واحد مراقبت 1/4
• واحد مراقبت 3/8
• واحد مراقبت 1/2
• واحد مراقبت 3/4
• واحد مراقبت 1″

به جز این سایزها که پرمصرف‌ترین سایزهای واحد مراقبت به شمار می‌روند، جهت موارد خاص و فشارهای کاری بالاتر، واحد مراقبت‌های با سایز بالاتر نیز به شکل محدود استفاده می‌شوند.

نکات سفارش‌گذاری واحد مراقبت پنوماتیک

همان گونه که پیش از این گفته شد واحد مراقبت پنوماتیک هم به صورت مجموعه کامل و هم به شکل بخشی از اجزای تشکیل‌دهندۀ آن کاربرد دارد.

در اصطلاح رایج بازار گاهی برای اشاره به واحد مراقبت کامل از “واحد مراقبت دو قلو” استفاده می‌شود.

هم چنین، برای مجموعه فیلتر رگلاتور، اصطلاح “واحد مراقبت تک قلو” به کار برده می‌شود.

نکته مهم مورد سوال برای مصرف‌کنندگان، تفاوت ویژگی‌های فنی طرح‌های مختلف واحد مراقبت و نیز امکان جایگزین کردن آنها با یکدیگر است.

به صورت کلی و ساده می‌توان گفت که تفاوت اصلی انواع واحد مراقبت هوا در طراحی ظاهری آن‌ها می‌باشد و عملکرد عموم تیپ‌ها با یکدیگر مشابه است.

هر چند که در جزییات فنی و کیفیت ساخت و قیمت، تفاوت‌هایی در این طرح‌ها وجود دارد.

بنابر این، در تعمیر و نگهداری واحدهای مراقبت و هنگامی که نیاز به تعویض قطعه وجود دارد، امکان به کار بردن یک واحد مراقبت یا اجزای آن از یک طرح با طرح دیگر وجود دارد.

به عنوان مثال، تعویض رگلاتور یا واحد مراقبت 1/2 طرح شاکو با همین قطعات با همین سایز از طرح اس ام سی ممکن است.

استثنای مهم در این مورد واحد مراقبت طرح فستو می‌باشد که به جهت تحمل فشار بار بالاتر نسبت به سایر طرح‌ها، امکان جابجا شدن با سایر تیپ‌ها را ندارد.

با وجود این توضیحات، رجوع به جدول مشخصات فنی و ابعادی انواع واحد مراقبت پنوماتیک جهت اطلاع از جزییات فنی و جانمایی صحیح قطعات در مدار، پیش از سفارش‌گذاری توصیه می‌شود.

واحد مراقبت پنوماتیک الیت (Elite)

مجموعه پیشتاز صنعت کاسپین (Elite) کاربردی‌ترین و رایج‌ترین انواع واحدهای مراقبت پنوماتیک را بر اساس  چهار طرح از بزرگ‌ترین شرکت‌های سازنده قطعات پنوماتیک در جهان شامل شاکو، فستو، اس ام سی و ایرتک به مشتریان محترم ارائه نموده است.

 

• واحد مراقبت طرح شاکو (SHAKO) (واحد مراقبت هوا، فیلتر رگلاتور، فیلتر هوا، رگلاتور)
• واحد مراقبت طرح فستو (FESTO) (واحد مراقبت هوا، فیلتر رگلاتور، فیلتر هوا، رگلاتور)
• واحد مراقبت طرح اس ام سی (SMC) (واحد مراقبت هوا، فیلتر رگلاتور، فیلتر هوا، رگلاتور، روغن زن، قطعات جانبی)
• واحد مراقبت طرح ایرتک (AIRTAC) (واحد مراقبت هوا، فیلتر رگلاتور، فیلتر هوا، رگلاتور)